Carmen, Cebu - Ang pagpasuso managlahi sa matag inahan ug mahimong lisud usahay alang sa uban. Kung mabdos ka o bag-ong inahan, makadungog ka og daghang istorya bahin sa pagpasuso—ang uban maayo, ang uban dili maayo! Ang pipila niini makapahibulong kanimo ug maghatag nimo og pagduda kon angay ba o dili ang pagpasuso alang kanimo. Apan dli angay maguol kay naay mga eksperto nagpamatuod unsay sakto ug unsay tuo-tuo lang.

Ania ang mga tuotuo ug kamatuoran bahin sa pagpasuso sa inahan nga angay natong hibaw-on:

Tuo-tuo: Daghang mga babaye ang nagtuo nga dili sila makahimo og igo nga gatas alang sa ilang anak.
Kamatuoran: Kadaghanan sa mga babaye maka “produce” og gatas nga igo sa panginahanglan sa ilang anak nga gipakatawo. Adunay mga babaye nga nagtuo niini tungod kuno kay gamay ilang totoy, iyang mama sa pagmabdos niya sa una walay say gatas nga mogawas, ug uban pang mga tuo-tuo. Imbis nga mag-focus sa mga negatebong huna-huna, hatagi'g pagtagad ang imong kakayahan nga magpasuso ug timan-i nga ang matag inahan adunay “inherent” nga kapasidad nga maka”nurture” sa iyang anak labe pa ang pagpasuso. Kanunay lang ipasupsup ang imong suso sa bata kay mohatag kini og signal ngato sa utok nga momugna na og gatas kay aduna may “demand” gikan ni baby.

Tuo-tuo: Ang “formula milk” o gatas sa lata parehas ra sa gatas sa inahan.
Kamatuoran: Ang gatas sa lata nga kasagaran gikan sab sa baka dako og kalainan sa gatas sa inahan. Ang gatas sa inahan mao ang sulundon nga pagkaon alang sa imong bata. Daghan kini og bentaha kon itandi sa gatas sa lata. Ang gatas sa inahan nag-andam sa tiyan sa imong bata alang sa pagkaon pinaagi sa pagtabon ug pag-abli sa lining sa mga tinai sa bata. Gidisenyo usab ang gatas sa inahan aron sayon kini nga matunaw inig abot sa tiyan sa bata. Ang gatas sa inahan naghatag usab sa imong bata sa ilang "unang akuna" nga makatabang aron malikayan ang ilang pagkasakit. Gawas pa niana, wala kiniy hasol kay wa man kay timpla-timplahon ug labaw sa tanan, walay kiniy gasto.

Tuo-tuo: Ang pag-ehersisyo makaapekto sa lami sa imong gatas.
Kamatuoran: Ang pag-ehersisyo makapahimsog sa mga inahan nga nagpasuso. Walay ebidensya nga kini makaapekto sa lami sa imong gatas. Ang dili maligo ug dili paglimpyo sa suso human sa pag-ehersisyo siguradong makaapekto sa lami sa gatas tungod sa singot sa dughan bunga sa pag ehersisyo.

Tuo-tuo: Dili ka makapasuso kung ang imong utong patag o baliktad o “inverted nipple”.
Kamatuoran: Ang ubang mga tawo nga adunay patag o baliktad nga utong mahimong maglisod inig sugod sa pagpasuso. Sa pipila ka mga kaso, ang utong mogawas ra sa ilang kaugalingon sa higayon nga magsugod naka sa pagpasuso. Kon sa higayon nga dili gihapon mogawas ang utong, pwede nga masaheon ang palibot sa suso. pagsul-ob og nipple shell o nipple shield, ug pagpahayag sa gatas gamit ang breast pump sulod sa pipila ka minuto sa dili pa magpasuso. Mahimo sab kang makigkita og lactation management specialist o dili ba sa breastfeeding support group sa inyong lugar.

Tuo-tuo: Kinahanglan nga lutason ang bata sa higayon nga magsugod na siya og kaon og solid nga pagkaon.
Kamatuoran: Ang mga masuso inig abot sa 6 ka bulan, angay nang hatagn og complementary foods gawas sa breastmilk kay dili na igo ang gatas sa inahan sa iyang panginahanglan. Apan dili angay hunongon ang pagpasuso kon nagsugod na ka og hatag og dugang pagkaon. Imo lang dugangan ang gatas sa inahan kay nidako naman usab ang panginahanglan ni baby. Ipdadayon ang pagpasuso hangtud 2 ka tuig o labaw pa.

Tuo-tuo: Dili ka mabuntis samtang nagpasuso.
Kamatuoran: Ang pagpasuso mahimong makapugong sa paggawas sa binulan nga regla, apan mahimo pa gihapon ka nga momabdos. Kinahanglan nga maggamit og kasaligan nga  gamit sa pagpugong sa pagmabdos samtang nagpasuso kon wala pay plano nga sundan si baby aron malikayan ang pagmabdos.

Tuo-tuo: Dili ka makainom og kape o alkohol samtang nagpasuso.
Kamatuoran: Sa pagkakaron, ang mga pakisusi dili pa kaayo tino bahin niini. Adunay pipila ka mga eksperto miingon nga pwede ra nga moinom og kape 2 hangtod 3 ka tasa matag adlaw. Ang maong grupo miingon usab nga mahimo da ang 1 ka drink nga  ilimnong may alkohol sa usa ka adlaw basta paaboton una ang 2 ka oras sa dili pa magpasuso. Apan mas maayo mohuwat pa sa resulta sa dugang pakisusi ani nga topiko aron sigurado nga way kadaot nga mahitabo sa imong bata.

Kini nga nahishotan, pipila lang sa mga tuo-tuo bahin sa pagpasuso. Ang pagkat-on sa kalainan sa kamatuoran ug tuo-tuo bahin sa pagpasuso importante aron kagiyahan ka sa angay buhaton. Apan bisan kung armado ka sa kasayuran nga nakabase sa ebidensya bahin sa pag-atiman, mahimo nimong masugatan ang mga nagkalain-laing tuo-tuo bisag asa nga bahin sa Pilipinas ilabi na sa mga bukirang barangay. Maong naa ang atong mga nurses, midwives, nutritionist-dietitians para mag hatag og edukasyon kabahin sa pagpasuso aron makorehian ang mga tuo-tuo o sulti sa mga silingan. Aduna tay basehan sa mga angay ug di angay buhaton kun kita magpasuso. / ND II Geraldine Mae S. Pausanos, RND